Yakınlaştırma yapmak ve daha fazla ışığı toplayarak görünmeyen nesnelerin, gökcisimlerinin görünür hale getiren aygıta ‘Teleskop’ adı verilmektedir. Hem hobi amacıyla hem de bilimsel araştırmalar için kullanılan teleskoplar gün geçtikçe gelişmekte ve yeni galaksilerin, gezegenlerin ve yıldızların keşiflerinde büyük bir rol sahibi olmaktadır.
Teleskobun Tarihçesi
İlk olarak 1608 yılında Hollanda uyruklu gözlük üreticisi Hans Lippershey tarafından icat edilmiştir. 1609 yılında ise gökyüzü gözlemleri için Galileo Galilei tarafından kullanılmıştır.
Teleskop Nasıl Çalışır?
Mekanizmanın içinde bulunan objektif merceğin odaklandığı yerden gelen ultraviyole, kızılötesi, radyo ve gözle görülebilen ışınlar kırılarak ya da aynalarla yansıtılarak tek bir noktada toplanır ve odaklanılan objenin daha büyük ve net gözükmesini sağlar. Teleskopların bu bakımdan iki temel özelliği bulunur:
-Birincisi teleskobun ışığı ne kadar iyi alabildiği
-İkincisi teleskobun aldığı görüntülü ne kadar büyütebildiğidir.
Yukarıdaki bu iki özellik teleskobun en önemli parçası olan merceğin saflığına, kalitesine, büyüklüğüne ve pürüzsüzlüğüne bağlıdır. Ayrıca ne kadar büyük bir mercek kullanılırsa, o kadar daha büyük bir görüntü elde edilmektedir.
Teleskopların Kullanım Alanları
Uzaydan gelen ışıkların ve ışınların şiddetlerinin, kaynak noktalarının araştırılmasında, gökcisimlerinin keşfedilmesi, yapısal incelemelerinde ve Dünya dışı yaşamın araştırılmasında kullanılmaktadır.
Teleskop Çeşitleri
- Mercekli Teleskoplar: Genellikle uzay araştırmalarında, gök bilimcilerin gezegenleri araştırmak için kullandıkları teleskoplardır. Mercekli Teleskopların ucunda en az 2 metre çapında bir mercek bulunur. Bu mercek sayesinde gelen görüntü teleskobun göz kısmına gelecek şekilde küçülür ve gözden bakılan gökcisimleri daha yakın gözükür.
- Aynalı Teleskoplar: Hemen hemen herkesin kullandığı, teleskopların arasında en ucuzu ve kolay taşınırlığıyla öne çıkan teleskop çeşididir. Aynalı Teleskoplar, aynaların üst üste eklenmesi sistemine dayanarak yapılır.
- Radyolu Teleskoplar: Büyük araziler üzerine kurularak uzay hakkında önemli bilgilerin elde edilmesinde kullanılır. Bu teleskop çeşitlerinde ayna veya mercek bulunmaz. Sadece radyo frekanslarıyla çalışmaktadır.
- Katadiyoptrik Teleskoplar: Mercekli Teleskopların en gelişmiş çeşidi olan bu teleskoplarda, görüntüyü oluştururken kullandığı ayna ve merceklerin yanı sıra titremeleri önleyerek daha net görüntüler sunacak düzelticiler kullanılmaktadır.
- Kızılötesi Teleskoplar: Mutlak sıfırın üzerinde bir sıcaklığa sahip tüm gökcisimlerinin oluşturduğu elektromanyetik ışınları soğurması tekniğiyle çalışan, uzay ortamına yerleştirilen teleskop çeşididir.
- X-Işını ve Gama Işını Teleskopları: Dünya üzerindeki en gelişmiş teleskop türüdür. Yeni keşifler yapılmak üzere bu teleskoplar, uzay boşluğuna gönderilir. Uzay boşluğuna çıktıktan sonra yaydığı X-Işınları ve Gama Işınları ile milyonlarca ışık yılı uzaklıktaki gökcisimlerini dahi bulabilmektedir.
