Madenler, ülkelerin bulundukları toprakların, bölgesel jeolojik yapılarına göre değişiklik ve çeşitlilik göstermektedir. Bu çeşitlilikler ülkelerin bilimsel çalışmalarında, sanayi gelişmelerinde ve bunun sonucu olarak ekonomilerinde ve refah düzeylerinde olumlu yönde bir artışa sebep olurlar.
Türkiye’nin Jeolojik Verimliliği
Türkiye bulunduğu jeolojik konum gereği, coğrafyası içerisinde en çok maden çeşitliliğine sahip ülkelerden biridir. Bir genel kültür bilgisi olarak okulda öğrendiğimiz ilk coğrafi bilgi Ülkemizin 7 ana coğrafi bölgeye ve 21 coğrafi bölüme ayrılmış olduğudur. Bu bölgelerde ve bölümlerde görülen maden çeşitliliği bazen İl’den İl’e dahi farklılık gösterebilmektedir.
Ülkemizde en çok rezervi bulunan madenler Bor Minerali ve kireç taşının bir türü olan Dolomittir.
Daha sonra ise mermer, bakır, linyit kömürü, taş kömürü, kaya tuzu ve ponza gelmektedir.
Karadeniz Bölgesi’nde Çıkarılan Madenler Şöyledir:
Rize, Artvin, Kastamonu; Bakır,
Çeltek, Havza, Merzifon illeri; Linyit yataklarıyla bilinmektedir.
Amasra ve Zonguldak; Taş kömürü ile ünlü illerimizdendir
Manganez; Karadeniz Ereğli ve yine Artvin’de çıkarılırken, Bayburt’ta ise Krom çıkarılmaktadır.
İç Anadolu Bölgesi’nde Çıkarılan Madenler:
Türkiye’nin tuz ihtiyacı; Kırşehir, Nevşehir, Sivas ve Tuz Gölü’nden çıkarılan tuz ile karşılanırken önemli bir kısmı ihraç edilmektedir. Son zamanlarda faydalarıyla gündemde ön plana çıkan kaya tuzu ise yine Kırşehir ve çevre ilçelerinden karşılanmaktadır. İç Anadolu Bölgesi’nin diğer madenleri ve coğrafi dağılımı şu şekildedir:
Cıva: Konya ve çevresi
Lüle Taşı, Krom ve Bor: Eskişehir, Sivas, Kayseri ve civar ilçeleri
Demir: Kayseri ve çevresi
Manganez: Ankara ve çevresi
Çinko: Kayseri ve Sivas’ta bulunmaktadır.
Doğu Anadolu Blögesi’nde Çıkarılan Madenler:
Oltu Taşı ile yapılan tespih, kolye, yüzük, pipo başlığı, küpe ve diğer taş işlemeli takılar Erzurum ve Oltu’daki madenlerden çıkarılıp, büyük ustalık gerektiren el işçiliği ile işlendikten sonra halka sunulmaktadır.
Malatya Hekimhan ve Hasançelebi demir yataklarıyla bilinirken, kurşun madeni; Elazığ ve Keban
Bakır ise yine Elazığ ve Maden’de çıkarılmaktadır.
Güney Doğu Anadolu Bölgesi Madenleri:
Türkiye’nin ilk modern petrol refinerisi 1955 yılında Batman’da kurulan ve ilinin adını alan Batman Refinerisidir. Ülkemiz petrolünün önemli bir kısmı bu ilimizde çıkarılıp, işlenmektedir.
Adıyaman’da linyit, Gaziantep’te krom çıkarılmakta iken, Diyarbakır’da çinko, demir ve bakır çıkarılmaktadır.
Akdeniz Bölgesi’nde İllere Göre Madenlerin Dağılımı:
Jeolojik yapısından dolayı Akdeniz Bölgesi’nde bulunan illerimizden Isparta, Denizli’nin ilçeleri ve Keçiborlu’da ağırlıklı olarak kükürt, manyezit ve mermer ocakları bulunmaktadır.
Boksit Akseki’de çıkarılırken, Krom Toros Dağları Bölümünde ve Fethiye’de çıkarılmaktadır.
Marmara Bölgesi Madenleri ve Çıkarıldıkları Yerler:
Marmara Bölgesi İstanbul, Kocaeli, Bursa, Adapazarı, Çorlu gibi önemli sanayi ve ticaret merkezlerini içinde bulundurmasından dolayı madenlerin çıkarılması, sanayi bölgelerine taşınması, işlenmesi ve pazarlanması açısından diğer bölgelere göre daha avantajlı bir konumdadır.
Bilindiği üzere Bor mineralleri rezervleri açısından, dünya üzerinde önemli bir konuma sahip Türkiye’de bor madenlerinin %70’e yakın bir bölümü Balıkesir ilimizde ve ilçeleri olan Bigadiç ile Susurluk’ta çıkarılmaktadır.
Marmara adası bu bölgede en çok mermer çıkarılan yer olarak bilinmekle birlikte, Balıkesir ve Bilecik’te de çıkarılıp işlenmektedir.
Linyit; Çanakkale, Bursa, Edirne, Balıkesir, Kocaeli, Adapazarı’nda çıkarılmakta ve civar illerde bulunan tesislerde işlenmektedir.
Trakya Bölümü’nde bulunan doğal gaz yatakları Kırklareli ve Lüleburgaz’da çıkarılmaktadır.
Türkiye Volfram rezervlerinin tamamı ise Bursa Uludağ’daki yataklarda bulunmaktadır.
Ege Bölgesi Madenleri ve Dağılımı:
İzmir ve Uşak’ ta civa madenleri bulunurken, zımparataşı Aydın, Muğla ve İzmir civarlarında çıkarılmaktadır. Mermer Manisa, afyon ve Denizli’ki yataklardan çıkarılmaktadır. Bir kısım bor minerali Kütahya ve Emet’te çıkarılırken yine Kütahya ve Muğla’nın civar ilçelerinde krom çıkarılmaktadır.
